ΤΙΣ ΤΡΑΝΕΣ ΤΙΣ ΑΠΟΚΡΙΕΣ
Αποκριάτικα δρώμενα και σκωπτικοί χοροί και τραγούδια από όλη την Ελλάδα
- ημερομηνιαΚυριακή 03 Μαρτίου 2019
- Κατηγοριες
Καρναβάλι σημαίνει μασκάρεμα, σάτιρα, γλέντι και ξεφάντωμα και είναι στενά συνυφασμένο με την πολιτισμική κληρονομιά κάθε περιοχής της Ελλάδας. Με βαθιές ρίζες στην ελληνική παράδοση, οι αποκριές σηματοδοτούν τον ερχομό της Άνοιξης όταν η γη ξυπνά από τη χειμερία νάρκη και αναγεννιέται. Δρώμενα που σχετίζονται με τη γονιμότητα της γης όπου κυρίαρχα στοιχεία είναι τα φαλλικά σύμβολα, έθιμα με παγανιστικές επιρροές, χοροί με έντονη σκωπτική διάθεση και «μασκαραλίτκα» τραγούδια συνιστούν την παραδοσιακή Ελληνική αποκριά η οποία ήταν ευκαιρία για γιορτή και ξεφάντωμα, για αθυροστομίες και πειράγματα, για οινοποσία και γλέντι πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή.
Εμείς δανειστήκαμε στοιχεία από την πληθώρα των εθίμων της ελληνικής παραδοσιακής αποκριάς και στήσαμε το λέντι στην καρδιά της Βάρης. Σκωπτικοί χοροί και τραγούδια από όλη την Ελλάδα, το γαϊτανάκι και άλλα πολλά μας μετέφεραν σε εποχές περασμένες όταν οι άνθρωποι περίμεναν την Αποκριά για να ξεφαντώσουν, να αθυροστομήσουν, να σατιρίσουν και να γυρίσουν τον κόσμο τους ανάποδα. Ταξιδέψαμε στην Κοζάνη, την Ήπειρο, τη Σάμο, τη Λέσβο, την Ικαρία, τη Ζάκυνθο, την Πάρο και τη Νάξο μέσα από τους χορούς, τα τραγούδια και τα σατιρικά δρώμενα της Αποκριάς του κάθε τόπου.
Αφού συνεφέραμε τη νύφη μας που λιποθυμάει από τη συγκίνηση, ταξιδέψαμε στην Κοζάνη όπου την Κυριακή της Αποκριάς η οικογένεια μαζεύεται στο σπίτι του γεροντότερου, του φιλούν το χέρι λέγοντας «Σ΄χουρμένα» και ακολουθεί το έθιμο της Χάσκας. Συγκεκριμένα ο παππούς δένει μια κλωστή στον πλάστη που ανοίγουν φύλλο για πίτα και στην άκρη της κλωστής δένει ένα βραστό αυγό. Όλοι κάθονται ένα γύρω, ο παππούς κουνάει το αυγό σαν εκκρεμές κι όλοι προσπαθούν να χάψουν το αυγό με τα χέρια δεμένα πίσω στην πλάτη. Το έθιμο της Χάσκας το επιβάλει η Σαρακοστιανή επιταγή που λέει : «Με αυγό κλείνει το στόμα το βράδυ της Αποκριάς και με αυγό ανοίγει πάλι το βράδυ της Ανάστασης». Στη συνέχεια τραγουδήσαμε τα «μασκαραλίτ’κα» όπως λένε τα σατιρικά πειράγματα στο Κοζανίτικο γλωσσικό ιδίωμα το οποίο προκαλεί ηχητικές εκπλήξεις όπως π.χ. στο τραγούδι : «Πού τς ανά… μωρέ πού τς ανά… πού τς ανάβουν τις φωτιές τις Τρανές τις Απουκρές».
Μετά πλέξαμε τις κορδέλες από το γαϊτανάκι μας, ένα έθιμο Βενετσάνικο που έκανε την εμφάνισή του στη Ζάκυνθο από τα πρώτα χρόνια της Ενετικής κατοχής. Το έθιμο αναβιώνει σε πολλές περιοχές της χώρας με διαφορετική μουσική και στίχους αλά πάντα με την ίδια βασική δομή. Παρόμοιο έθιμο εμφανίζεται και σε άλλες χώρες της Ευρώπης όπως η Αυστρία και η Αγγλία με τη διαφορά ότι εκεί εντάσσεται στις γιορτές της Πρωτομαγιάς και της Άνοιξης. Ύστερα φωνάξαμε τον γανωτζή να μας γανώσει τα ταψιά, κοροϊδέψαμε τον Μπάρμπα Μαθιό που έχασε το καλάθι του, τους Τελωνιάτες από τη Λέσβο που φυτεύουν τα κουκιά και την Άμοιρη απ’ τη Ζάκυνθο που παντρεύτηκε έναν άντρα δύστροπο και βρήκε παρηγοριά στο μυλωνά. Όποιος δεν ήταν γρήγορος στα ποδάρια βρέθηκε να χορεύει με μια σκούπα στην Ικαρία, στην Πάρο κάποιοι έπρεπε να φιλήσουν όποιον και όσους τους ζητήσαμε και στη Νάξο είπαμε το βιολί βιολάκι.
Μαζί μας οι Κουδουνάτοι από την Κόρωνο της Νάξου μας μετέφεραν το κλίμα και την ατμόσφαιρα των αποκριών στο όμορφο νησί όπου διασώζονται μέχρι σήμερα έντονα στοιχεία διονυσιακής λατρείας στα έθιμα. Οι εορτασμοί ξεκινούν με το σφάξιμο των χοίρων, τα λεγόμενα «χοιροσφάισματα». Την «Κρεατινή» Κυριακή, εμφανίζονται στους δρόμους των χωριών οι «κουδουνάτοι», νέοι με προσωπίδες που φορούν μια ριχτή κάπα με κουκούλα, ενώ γύρω από τη μέση και το στήθος τους είναι ζωσμένοι με κουδούνια. Ο χορός τους συνοδεύεται από τον χαρακτηριστικό ήχο των κουδουνιών, ενώ δεν παραλείπουν να προκαλούν με τις άσεμνες εκφράσεις τους. Οι ντόπιοι χωρικοί πάντως τους φιλεύουν για το καλό με βραστά αυγά. Ευχαριστούμε θερμά το σύλλογο Κορωνιδιατών Αθήνας που μας μετέφερε αυτή τη διονυσιακή ατμόσφαιρα στην πόλη μας.
Μαζί μας ήταν η παραδοσιακή ορχήστρα "Ναξιδευτές" οι οποίοι έπαιξαν στο γλέντι που ακολούθησε για όλο τον κόσμο.
Συνδιοργάνωση: Οργανισμός Αθλητισμού, Πολιτισμού και Παιδικής Αγωγής του Δήμου Βάρης, Βούλας, Βουλιαγμένης
